Landmannalaugar.info Google

 Landmannaafréttur 
Staðhættir
Veðurfar
Saga landsins
Saga lífsins:
Gróður
Fuglar
Fiskar
Spendýr
Saga mannsins
Ferðamál:
Friðlandað Fjallabaki
Umgengni
Aðstaða
Innkaup
Gisting
Samgöngur
Akstursleiðir
Gönguleiðir
Reiðleiðir
Hjólreiðar

Saga mannsins

Fyrstu heimildir

Žęr eru fįar, žjóšsagnakenndar og ekki alltaf tķmasettar.  Sagan um byggš į Frostastöšum er oršin kunn, en žar į aš hafa veriš bęr sem fór ķ eyši viš žaš aš eitraš var fyrir fólkinu meš lošsilungi śr vatninu.  Žaš gęti svosem hafa gerst, žvķ rotnandi silungar fį į sig einhverja loš-myglu sem ég veit ekki hversu holl er.  Trślegast var žessi bęr žarna į landnįmsöld en sķšan hafi hann lagst ķ eyši vegna kólnandi tķšar. 
Önnur fręg saga, nęr okkur ķ tķma, er frį žvķ aš Torfi ķ Klofa flśši byggš undan seinni plįgu 15. aldar.  Į mešan hśn herjaši landiš, beiš hann ķ Jökulgili.  Vęntanlega heitir Jökullinn eftir honum.  Mešan menn héldu aš śtilegumenn vęru ķ gilinu, voru uppi kenningar um aš žeir vęru eftirleguliš frį Torfa.

Dómadalurinn dregur nafn sitt af dómžingum sem žar voru haldin.  Žar hittust Rangęingar og Skaftfellingar.  Ekki veit ég hvenęr žetta var, en aušveldara hefur žótt aš hittast žarna į hįlendinu, heldur en aš ösla jökulįrnar į lįglendinu. Meiri heimildir eru hinsvegar til um feršir bęnda, ķ gegnum tķšina, til fiskiveiša og fjįrsmölunar.

upp

Nytjar bęnda

Séu sögurnar um byggš viš Frostastašavatn og ķ Jökulgili sannar, mį bśast viš aš fyrrnefndir hafi einkum lifaš į fiskveišum, en sķšarnefndir eru sagšir hafa haft meš sér bśstofn, sem lifši góšu lķfi ķ gilinu.  Žar ku vķst enn į 15. öld hafa veriš grösugra en viš žekkjum žaš ķ dag.  Mest og lengst hefur svęšiš veriš notaš sem upprekstrarafréttur fyrir saušfé.  Bęndur fóru ķ silungsveišiferšir sķnar ķ Veišivötn (hétu įšur Fiskivötn).  Žar hefur veriš eftir meiru aš slęgjast en ķ hinum fįu og meira og minna fisklausu framvötnum.  Alla vega létu žeir sig hafa žaš aš fara yfir Tungnaį til aš komast žangaš.  Tilraunir til aš glęša fiskilķfiš ķ framvötnunum meš bleikjusleppingum fóru śt um žśfur, og hafa bęndur helst haft af žvķ žį launalausu vinnu aš reyna aš grisja vötnin.  Nś taka bęndur žįtt ķ feršažjónustunni.  Žaš er fólk śr sveitinni sem sér um gististašina ķ Įfangagili og Landmannahelli og ķ Landmannalaugum reka sveitungar bśšina, upplżsingamišstöšina og hestaleiguna.  Bęndur skipuleggja einnig hópferšir inn į afréttinn og sjį um żmsa žjónustu sem lżtur aš feršamennsku.

upp

Feršamennska

Til aš kynnast feršamennsku um afréttinn, įšur en feršamennska tķškašist žar, vil ég benda į skemmtilega lesningu eftir Pįlma Hannesson, sem fór rķšandi um svęšiš 1932, og birtist lżsing į žeirri ferš ķ įrsriti F.Ķ. 1933.  Žį voru leitarmannakofarnir eina afdrep feršamannsins.

Feršamennska, sem skipulagt fyrirbęri, hefst ķ rauninni ekki fyrr en Feršafélag Ķslands er stofnaš įriš 1927.  25 įrum sķšar, eša 1952 reisir žaš sitt fyrsta mannvirki į grunni gangnamannakofa sem snjór sligaši žremur įrum fyrr.  Sķšan žį mį segja aš stöšug uppbygging hafi įtt sér staš, į vegum Feršafélagsins, ķ Landmannalaugum.  Sama fyrirtękiš įtti frumkvęšiš aš gera Laugaveginn aš vinsęlu hugtaki.  1976 voru fyrstu sęluhśs žeirrar leišar byggš og flutt uppeftir įri sķšar, ž.į m. Hrafntinnuskersskįlinn (ekki sį sem nś er).  Hin hśsin og stikurnar fylgdu strax ķ kjölfariš. 

Mišstöšvar gangnamanna hafa allar žróast śt ķ aš verša žjónustusvęši fyrir feršamenn.  Žegar hefur veriš minnst į Landmannalaugar.  Fólk śr röšum gangnamanna sjįlfra, įsamt fleiri heimamönnum hafa veriš aš žróa feršamannažjónustu ķ Įfangagili og Landmannahelli og er erfitt aš benda į einhver įkvešin upphafsįr.  Myndarlegt hesthśs og svefnskįli į vegum veišifélags sveitarfélagsins markar žó tķmamót.  Žaš reis ķ Landmannahelli įriš 1974.  Fyrirtękiš Hellismenn hefur ķ hįtt į annan įratug rekiš žar žjónustu fyrir rķšandi, jafnt sem akandi og gangandi feršamannahópa.  Į vegum žess og ķ samstarfi viš fleiri ašila sveitarfélagsins, hafa risiš tvö önnur gistihśs, smyrtiašstaša og žjónustuhśs (vöršur, upplżsingar, veišileyfi). 
Ašstašan ķ Įfangagili er minni um sig en vex og batnar jöfnum skrefum.  Žó ekki sé žar hesthśs, er, lķkt og ķ Landmannahelli og Landmannalaugum, hey og hestagerši.  Tjaldstęši eru į stöšunum žremur og ķ Hrafntinnuskeri en tjaldstęši viš Sólvang hefur veriš lokaš.

Į jašri svęšisins, ķ Hrauneyjum, er hįlendismišstöš.  Eldsneyti, veitingastašur, hótel.  Fólk śr nįgrannasveitarfélaginu, Įsahreppi, rekur stašinn og žjónustar stęrra svęši en Landmannaafrétt einan.  Hśsnęšiš er frį tķmum byggingar Hrauneyjafossvirkjunar. Hśsnęšiš er frį tķmum byggingar Hrauneyjafossvirkjunar.  Starfsemi žessi hófst įriš 1994.

Skipulagšar hópferšir um svęšiš hófust ķ kringum "landnemastarf" Feršafélagsins.  Upp śr mišri 20. öldinni, žegar bśiš var aš finna flestar akfęrar hįlendisleišir, fóru furmherjar į borš viš Ślfar Jacobsen og Gušmund Jónasson aš flytja faržega į svęšiš og žaš žróašist śt ķ feršaskrifstofurekstur og nś eru skrifstofurnar oršnar margar og miklar, innlendar og erlendar, enda feršamannaišnašurinn oršinn mikill ķ landinu og flestir vilja komast upp ķ Landmannalaugar.

Ķ rśma tvo įratugi hefur Austurleiš haldiš uppi įętlun um svęšiš, og eykur žaš mjög ašgengi almennings aš žvķ.

Fyrir um aldaržrišjungi fóru aš verša til réttu gręjurnar til aš feršast ķ snjó og sķšan hefur veriš stigvaxandi umferš vetrarferšalanga inn į svęšiš og er nś stundum žröng į žingi ķ fjallaskįlunum um helgar, hin sķšari įr.

upp

 

 

 

 
   Nína Ivanova & Ómar Smári Kristinsson © 2003—2011

last updated - 01.10.2011