Gróšur
Nokkrir
gróšursęlir blettir eru į Landmannaafrétti.
Žaš er nęstum hęgt aš tala um vinjar ķ eyšimörkinni,
einkum ķ kringum vötn og ķ lęgšum. Žetta er mest įberandi
į Kringlu-svęšinu
(Löšmundarvatn,
Landmannahellir,
Klukkugilsfitjar), ķ
Dómadal og viš
Kżlinga aš ógleymdum
hinum umfangslitlu en gróskumiklu bökkum hinna hlżju
Landmannalauga.
Gróšur žrķfst illa į hinu sśra bergi sem sušurhluti
afréttarins er aš svo miklu leiti śr. Eyšisandar sem
fjśka til og frį einkenna noršurhlutann. Sumariš er
svalt og stutt, ķ rauninni fį plöntur svęšisins ekki
nema um tvo mįnuši į įri til aš vera til. Samt
er gróšur allsstašar aš reyna aš vera til.
Į
söndunum er žaš einkum melgresiš sem skżtur rótum, safnar
aš sér foksandi, fjölgar sér ķ skjóli hans og myndar
žannig hólažyrpingar.
Litlar lambagrasžśfur eru vķša įberandi og sumstašar
nį geldingahnappar og blóšberg sér į strik.
Mosar eru sį gróšur sem žekur meira svęši en ašrar gróšurtegundir.
Žeir žrauka undir langvarandi snjóalögum, halda sér
ķ sandinn, hvar sem hann er ekki fjśkandi og er jafnvel
bśinn aš taka sér bólfestu į fjöllum śr sśru bergi.
Mjśkan mosa er aš finna ķ flestum hraunum svęšisins
og einhverjar skófir ķ žeim öllum. En žaš eru móbergsfjöllin
sem eru konungdęmi mosans. Flest eru žau gręn uppśr
og sum reyndar ašeins aš ofan.
Sum žessara fjalla eru ekki ašeins vaxin mosa, heldur
og żmsum grösum. Žannig eru til dęmis Tjörvafell
og Löšmundur vinsęlir
sumardvalarstašir saušfjįr, vegna rķkulegrar fęšu.
Vęntanlega hefur saušfjįrbeit eitthvaš aš segja, en
žį einkum į söndunum, žar sem nżgręšingssprotar freista
kindanna.
Vatn og vindur eiga vķša aušvelt meš aš rjśfa gróšuržekjur,
einkum eftir aš mannskepnan hefur myndaš ķ hana sįr
meš feršum sķnum.
Gjóskufall ķ kjölfar eldgosa er ekki til žess falliš
aš aušvelda hįlendisgróšrinum lķfsbarįttuna.
Fuglar
Fiskar
Sérstakir
fiskar fyrir tvęr sakir, lifa lękjunum. Fyrir žaš fyrsta,
žį eru žaš urrišar, en žeir eru sjaldgęfir ķ vötnum sem
tengjast hinni bleikjusetnu Tungnaį. Ķ öšru lagi, žį
žola žeir hita betur en ašrir silungar. Žeir skjótast
upp ķ heita lękinn til aš fį sér bita af rķkulegu lķfrķkinu
žar. Góšur er bitinn en vondur er hitinn en svo mį illu
venjast aš žolanlegt žyki.
Urriši
og bleikja eru ķ vötnum og įm. Ķ sumum vatnanna
eru hornsķli. Sleppingar hafa įtt sér staš, en įšur
en til žess kom var urriša aš finna ķ mörgum stöšuvatnanna.
Er žaš rįšgįta hvernig hann hafi komist žangaš, žvķ
ķ mörgum tilfellum er enginn sżnilegur samgangur viš
önnur vötn auk žess sem jaršsagan er svo ung aš ekki
er hęgt aš benda į vatnsrįsir ķ jökulžekju ķsaldarinnar.
Fyrir um 40 įrum tóku sig til athafnasamir menn nešan
śr byggšum og settu bleikju ķ sum vatnanna. Žetta leit
vel śt mešan bleikjan var aš éta allt sem til var og
spikfitnaši. Žegar veislunni lauk tók viš hungursneyš.
Bleikjan tórir ķ stórum hjöršum örkóša en urrišinn dó
śt. Žar sem vötnin eru ólķk hvert öšru sem vistkerfi,
žį gekk žessi žróun mis hratt fyrir sig ķ žeim.
Afdrifarķkust var slepping ķ vatn sem hafši samgang
viš Tungnaį. Žašan
komst fiskurinn ķ įna og svo śr henni ķ önnur tengd
vötn. Athyglisvert er aš skoša Blautaver
ķ žessu samhengi. Žaš tengist Tungnaįnni en ķ žvķ lifa
saman įgętis bleikja og urriši.
Geršar
hafa veriš tilraunir til aš grisja
vötnin. Fyrra įtakiš stóš ķ įratug og skilaši fjölda
tonna į land en bar lķtinn įrangur.
Seinna įtakiš hefur stašiš ķ rśman įratug og stendur
enn. Žar hefur fęrri tonnum veriš mokaš upp en žeim
mun fleiri einstaklingum, enda hefur įherslan veriš
į allar stęršir fiskjar, nema helst žį stęrstu, žvķ
žeir eru ętlašir stangveišimönnum.
Įrangur
hefši mįtt vera meiri en žó mį tala um sigur į tveimur
vķgstöšvum: Laufdalsvatn, sem er lķtiš vatn noršan
viš Löšmund, og Löšmundarvatn,
sem er mešalstórt vatn sunnanmegin fjallsins, ķ alfaraleiš.
Ķ Frostastašavatni
hefur tekist aš hęgja mjög į hnignuninni. Auk grisjunarmanna
veiša ašrir heimamenn ķ žvķ ķ net og svo er žaš vinsęlasta
stangveišivatniš.
Vinsęlustu
stangveišivötnin eru žessi:
Frostastašavatn:
Mikiš af bleikju ķ kringum pundiš en fęst upp ķ 9 pund.
Bragšbest fyrri part sumars. Sżnir sig mikiš en getur
veriš treg aš bķta į. Sumir hafa žó nįš nokkrum tugum
į dag.
Ljótipollur: Eins til tveggja punda urrišar.
Stašar- og beituval skipta mįli, sumir veiša vel.
Löšmundarvatn: Tęplega punds bleikja en fer
stękkandi. Góš veišivon.
Dómadalsvatn: Urriši. Fer eftir įrgangi sleppifisks
hve vęnn hann er. Įgęt veišivon.
Blautaver: Urriši og bleikja: Żmsar stęršir,
misjöfn veišivon.
Hęgt
er aš kaupa veišileifi ķ
bśš Fjallafangs.Veiðileyfin eru seld fyrir veiðifélag
Rangárþings ytra og stendur sala þeirra
utanvið hagsmuni Fjallafangs að öðru
leyti en því að þetta gerir þjónustuna
fjölbreyttari. Leyfið á stöngina
yfir daginn kostar 1.000 kr. og eittþúsund
kr. að auki, sem fást endurgreiddar þegar
veiðiskýrslunni er skilað.
Spendżr
Hvergi
į öllu Fjallabakssvęšinu er eins mikiš af spendżrum
og ķ Landmannalaugum.
Žar er um aš ręša tegund sem kallast homo sapiens.
Stundum eru hundar meš žeim og vęnir hópar af
hestum.
Nokkrir hestar eru
aš stašaldri yfir sumartķmann ķ Landmannalaugum, Hraunhestarnir.
Kindur bęndanna
nešan śr sveit gera sér dęlt viš gróšurvinina ķ kringum
heita vatniš. Žęr kippa sér lķtiš upp viš nįvist feršafólksins.
Hundar verša hinsvegar
aš vera ķ bandi.
Refurinn er minna
fyrir samneyti viš fólk. Vera mį aš hann sé tķšari
gestur į vorin og haustin, žegar ófęrt er fólki.
Minnkur hefur sést
ķ grenndinni į żmsum įrstķmum.
|