Gróður

Nokkrir gróðursælir blettir eru á Landmannaafrétti. 

Það er næstum hægt að tala um vinjar í eyðimörkinni, einkum í kringum vötn og í lægðum.  Þetta er mest áberandi á Kringlu-svæðinu (Löðmundarvatn, Landmannahellir Klukkugilsfitjar), í Dómadal og við Kýlinga að ógleymdum hinum umfangslitlu en gróskumiklu bökkum hinna hlýju Landmannalauga.  Gróður þrífst illa á hinu súra bergi sem suðurhluti afréttarins er að svo miklu leiti úr. 

Eyðisandar sem fjúka til og frá einkenna norðurhlutann.  Sumarið er svalt og stutt, í rauninni fá plöntur svæðisins ekki nema um tvo mánuði á ári til að vera til.  Samt er gróður allsstaðar að reyna að vera til.  

Á söndunum er það einkum melgresið sem skýtur rótum, safnar að sér foksandi, fjölgar sér í skjóli hans og myndar þannig hólaþyrpingar.  Litlar lambagrasþúfur eru víða áberandi og sumstaðar ná geldingahnappar og blóðberg sér á strik. 

Mosar eru sá gróður sem þekur meira svæði en aðrar gróðurtegundir.  Þeir þrauka undir langvarandi snjóalögum, halda sér í sandinn, hvar sem hann er ekki fjúkandi og er jafnvel búinn að taka sér bólfestu á fjöllum úr súru bergi. 
Mjúkan mosa er að finna í flestum hraunum svæðisins og einhverjar skófir í þeim öllum.  En það eru móbergsfjöllin sem eru konungdæmi mosans.  Flest eru þau græn uppúr og sum reyndar aðeins að ofan. 

Sum þessara fjalla eru ekki aðeins vaxin mosa, heldur og ýmsum grösum.  Þannig eru til dæmis Tjörvafell og Löðmundur vinsælir sumardvalarstaðir sauðfjár, vegna ríkulegrar fæðu.  Væntanlega hefur sauðfjárbeit eitthvað að segja, en þá einkum á söndunum, þar sem nýgræðingssprotar freista kindanna. 
Vatn og vindur eiga víða auðvelt með að rjúfa gróðurþekjur, einkum eftir að mannskepnan hefur myndað í hana sár með ferðum sínum. 
Gjóskufall í kjölfar eldgosa er ekki til þess fallið að auðvelda hálendisgróðrinum lífsbaráttuna.

upp

Fuglar

Fiskar

Urriði og bleikja eru í vötnum og ám. Í sumum vatnanna eru hornsíli.

Sleppingar hafa átt sér stað, en áður en til þess kom var urriða að finna í mörgum stöðuvatnanna.  Er það ráðgáta hvernig hann hafi komist þangað, því í mörgum tilfellum er enginn sýnilegur samgangur við önnur vötn auk þess sem jarðsagan er svo ung að ekki er hægt að benda á vatnsrásir í jökulþekju ísaldarinnar. 

Fyrir um 40 árum tóku sig til athafnasamir menn neðan úr byggðum og settu bleikju í sum vatnanna.  Þetta leit vel út meðan bleikjan var að éta allt sem til var og spikfitnaði.  Þegar veislunni lauk tók við hungursneyð.  Bleikjan tórir í stórum hjörðum örkóða en urriðinn dó út.  Þar sem vötnin eru ólík hvert öðru sem vistkerfi, þá gekk þessi þróun mis hratt fyrir sig í þeim. 

Afdrifaríkust var slepping í vatn sem hafði samgang við Tungnaá.  Þaðan komst fiskurinn í ána og svo úr henni í önnur tengd vötn.  Athyglisvert er að skoða Blautaver í þessu samhengi.  Það tengist Tungnaánni en í því lifa saman ágætis bleikja og urriði.
Gerðar hafa verið tilraunir til að grisja vötnin. 
Fyrra átakið stóð í áratug og skilaði fjölda tonna á land en bar lítinn árangur. 
Seinna átakið hefur staðið í rúman áratug og stendur enn.  Þar hefur færri tonnum verið mokað upp en þeim mun fleiri einstaklingum, enda hefur áherslan verið á allar stærðir fiskjar, nema helst þá stærstu, því þeir eru ætlaðir stangveiðimönnum. 

Árangur hefði mátt vera meiri en þó má tala um sigur á tveimur vígstöðvum:  Laufdalsvatn, sem er lítið vatn norðan við Löðmund, og Löðmundarvatn, sem er meðalstórt vatn sunnanmegin fjallsins, í alfaraleið. 

upp

Í Frostastaðavatni hefur tekist að hægja mjög á hnignuninni.  Auk grisjunarmanna veiða aðrir heimamenn í því í net og svo er það vinsælasta stangveiðivatnið.  Vinsælustu stangveiðivötnin eru þessi: 

Frostastaðavatn: Mikið af bleikju í kringum pundið en fæst upp í 9 pund. Bragðbest fyrri part sumars.  Sýnir sig mikið en getur verið treg að bíta á. Sumir hafa þó náð nokkrum tugum á dag. 

Ljótipollur:  Eins til tveggja punda urriðar.  Staðar- og beituval skipta máli, sumir veiða vel. 

Löðmundarvatn:  Tæplega punds bleikja en fer stækkandi.  Góð veiðivon.

Dómadalsvatn:  Urriði.  Fer eftir árgangi sleppifisks hve vænn hann er.  Ágæt veiðivon. 

Blautaver:  Urriði og bleikja:  Ýmsar stærðir, misjöfn veiðivon. 

Spendýr

Hvergi á öllu Fjallabakssvæðinu er eins mikið af spendýrum og í Landmannalaugum. 
Þar er um að ræða tegund sem kallast homo sapiens.  Stundum eru hundar með þeim og  vænir hópar af hestum. 
Nokkrir hestar eru að staðaldri yfir sumartímann í Landmannalaugum, Hraunhestarnir. 
Kindur bændanna neðan úr sveit gera sér dælt við gróðurvinina í kringum heita vatnið.  Þær kippa sér lítið upp við návist ferðafólksins. 
Hundar verða hinsvegar að vera í bandi. 
Refurinn er minna fyrir samneyti við fólk.  Vera má að hann  sé tíðari gestur á vorin og haustin, þegar ófært er fólki. 
Minnkur hefur sést í grenndinni á ýmsum árstímum.

upp